Samodzielność finansowa jednostek samorządu terytorialnego na przykładzie gmin powiatu limanowskiego

Abstract

Samodzielność jest nieprzerwalnie związana z samorządem terytorialnym. Kwestia tej samodzielności rozpatrywana jest w kilku płaszczyznach: prawnej, organizacyjnej, majątkowej, finansowej. Aspekty te są ściśle ze sobą powiązane, wzajemnie się przenikają, dlatego bardzo trudno jest je oddzielić od siebie. Szczególnie istotny jest aspekt finansowy. Celem niniejszej pracy jest prezentacja zagadnień dotyczących samodzielności finansowej gmin i próba oceny stopnia samodzielności finansowej gmin powiatu limanowskiego w zestawieniu z danymi ogólnopolskimi. W pracy podjęto próbę zweryfikowania hipotezy badawczej, która mówi, że istnieje duże zróżnicowanie między stopniem samodzielności finansowej gmin wiejskich i miejskich. Do realizacji celu wykorzystano dane wtórne udostępnione przez Regionalną Izbę Obrachunkową w Krakowie, Ministerstwo Finansów oraz Główny Urząd Statystyczny. Dostępność powyższych danych wyznaczyła zakres czasowy bada­ń, który obejmuje lata 2010-2014. Badaniem zostały objęte gminy powiatu limanowskiego w podziale na grupy: gminy miejskie i gminy wiejskie w zestawieniu ze średnimi gmin w kraju. Na podstawie przeprowadzonej analizy budżetów gmin w zakresie kształtowania dochodów i wydatków budżetowych oraz wyniku finansowego i zobowiązań gmin, a także na podstawie analizy wskaźnikowej pozytywnie zweryfikowano hipotezę badawczą. Stopień samodzielności finansowej gmin jest zróżnicowany zarówno w powiecie limanowskim jak również w skali kraju i uzależniony jest przede wszystkim od typu gminy.

Independence is inseparably linked to the local government. The question of this independence has been given consideration in a few aspects: legal, organisational, in terms of assets and finance. These aspects are strictly related to one another. The financial aspect is of special significance. The objective of this thesis is to present the issues regarding financial independence of communes as well as attempt to assess the degree of financial independence enjoyed by communes of Limanowa district in comparison with the data pertaining to the whole country. The thesis also aims at an attempt to verify the research hypothesis whereby there exists a huge differentiation between the degrees of financial independence achieved by rural and urban communes. With a view to attaining the objective the secondary data was used that was made available by: the Regional Accounting Chamber in Cracow, the Ministry of Finance and the Central Statistical Office of Poland. The availability of the said data accounted for the time bracket of the research spanning over the years 2010-2014. The research involved communes of Limanowa district divided into the following groups: urban communes and rural communes as compared to the average values for communes in Poland. The research hypothesis was verified as valid based on the performed analysis of the commune budgets in terms of shaping the budget revenues and expenditure, the financial results and obligations incurred by communes as well as the ratio analysis. The degree of financial independence of communes is varied both in Limanowa district and on the national scale and it depends first and foremost on the type of commune.